Dit is een blog in een serie waarin ik vragen beantwoord over het wetsvoorstel “Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg”. Een wetsvoorstel dat beoogt om stap voor stap de zorg te digitaliseren. Zodat faxen, brieven of DVD’s op de buik van een patiënt steeds minder voorkomen. Het is een wet waaronder gegevensuitwisselingen kunnen worden aangewezen die tenminste digitaal moeten verlopen. Dat kan op twee manieren. Door aan te wijzen dat ze elektronisch moeten verlopen (spoor 1 van de wet) of door ook aan te wijzen hoe, volgens welke norm, dat moet (spoor 2). Het is een wet waarover vragen zijn. In een serie blogs ga ik in op die vragen. Heb je ook een vraag? Laat deze gerust weten; via LinkedIn bijvoorbeeld.

De Wegiz, gaat dat niet eeuwig duren?
Normering kost tijd, soms zelfs veel tijd. Daarom kost een “Spoor 2 aanwijzing” onder de Wegiz tijd. Zorgprofessionals moeten allereerst bepalen welke informatie nodig is voor goede zorg, standaarden moeten worden ontwikkeld, er moet een NEN-norm komen, systemen moeten aangepast en dan pas kan de verplichting in gaan.

Voor een beetje ingewikkelde gegevensuitwisseling duurt dat zo een paar jaar. Als je verwacht dat de zorg pas echt digitaal uitwisselt als voor alles een norm bestaat, zou het inderdaad wel eens lang kunnen duren. Maar zo zal het niet gaan. Daar zijn meerdere redenen voor.

Niet alles wordt volledig genormeerd
Een van de redenen dat het niet zo lang hoeft te duren is dat de aanwijzing “Gij zult elektronisch uitwisselen” zonder een bijbehorende norm op te leggen snel kan gaan. Dan nog steeds zijn generieke normen van toepassing (zoals ten aanzien van informatiebeveiliging), maar in plaats van eerst te wachten op normering moet het tenminste digitaal verlopen. Remko Nienhuis schreef in zijn blog over de verborgen parels in de Wegiz hoe dit kan zorgen voor “bottom-up innovatie”. Zijn brede interpretatie van de Wegiz is correct. De wet zorgt voor beweging, zowel “top down” als “bottom-up”.

De Wegiz werpt zijn schaduw vooruit
Hoewel de Wegiz er nog niet is en niet direct alle elektronische gegevensuitwisseling zal verplichten, is die beweging al te zien. Niets staat het zorgveld in de weg om ook zelf, samen met alle betrokkenen, stappen te zetten. Laat dat precies zijn wat gebeurt.

Een mooi voorbeeld is de uitwisseling van de Basis Gegevensset Zorg. Dat is de samenvatting van medische gegevens die eigenlijk in elke behandeling nodig is en die bijvoorbeeld veel lijkt op de zogenaamde “International Patient Summary”. Geïnspireerd door de aanpak van de Wegiz zijn leveranciers bezig gegaan om voorstellen te doen voor een “technische afsprakenset” voor de uitwisseling van de Basisgegevensset Zorg (BGZ) . Precies zoals de Wegiz beoogt te gaan doen. Laat de BGZ nou ook één van de voorbeelden zijn die beoogt zijn te gaan verplichten. Voordat het wetsvoorstel behandeld is, worden dus al concrete stappen gezet die de zorg vooruit gaan helpen.

Alle begin is moeilijk
Bij de eerst verplicht elektronische gegevensuitwisselingen is veel nieuw. De standaarden voor de informatie die er in is opgenomen, de techniek van de uitwisseling, etc. Er is een eerste keer dat medicatie in een norm voorkomt, bijvoorbeeld, en ook dus een eerste keer dat wordt bepaald hoe moet worden uitgewisseld.

Maar de tweede keer, als medicatie in een andere uitwisseling nodig is, hoeft heel veel werk niet meer gedaan. Er is al een keer bepaald welke gegevens er worden uitgewisseld, en ook al hoe. Zie het als legoblokjes die opstapelen tot telkens een nieuwe gegevensuitwisseling. Na een tijdje zijn de meeste blokjes wel gemaakt, en is het een kwestie van een nieuwe stapel bouwen om een nieuwe gegevensuitwisseling te realiseren.

Normen die voor alle uitwisseling gelden hebben direct impact
Tot slot zullen er generieke normen ontstaan die altijd gelden. Die zijn er al, bijvoorbeeld, voor informatiebeveiliging in de zorg. Dergelijke generieke normen zullen er ook komen voor andere zaken die in elke gegevensuitwisseling nodig zijn. Zo is er nu NTA-7516, de norm voor veilig mailen in de zorg. Omdat dit soort normen gaat gelden voor alle uitwisseling, zullen deze sneller impact hebben dan de stapsgewijze aanwijzing van elektronische gegevensuitwisselingen.