Met enige regelmaat komt de vraag voorbij: waarom hebben we niet 1 (elektronisch) dossier voor alle Nederlanders? Dat zou toch handig zijn, als alle zorgprofessionals in het zelfde dossier zouden werken? Het lijkt een elegant idee. Maar er zijn ook veel redenen waarom dat niet het geval is.

Een belangrijke reden is hoe in Nederland beroepsgeheim is geregeld. Zorgverleners hebben, vanzelfsprekend, beroepsgeheim. Maar ze mogen in Nederland ook niet met collega zorgverleners informatie delen als er geen sprake is van bijvoorbeeld waarneming, consultatie of overdracht over de huidige behandeling. Informatie delen uit een andere behandeling, vroeger of zelfs gelijktijdig, mag alleen met toestemming van de cliënt. Ook als het gaat om het verantwoorden van het professioneel handelen, bijvoorbeeld in het kader van toezicht of tuchtrecht, wordt het dossier van de zorgverlener zelf beschouwd. Dat eigen dossier kan niet zo maar aangepast door een andere zorgverlener. Want ook voor die aanpassingen is de dossierhouder zelf medisch en juridisch verantwoordelijk. Er zijn daarom heel veel medische waarheden, op heel veel plekken.

Gegevens, bijvoorbeeld de ontslagbrief van de medisch specialist aan de huisarts, zijn daarom in meerdere dossiers beschikbaar. Want een zorgverlener moet ook als een dossier bij een andere zorgverlener niet (meer) beschikbaar is kunnen aantonen waarom en hoe gehandeld is. Omdat de bewaartermijnen van dossiers verschilt kan ook niet aangenomen worden dat gegevens blijven bestaan bij een ander. Alleen de cliënt mag de eigen gegevens voor altijd bewaren. Wellicht is het op te lossen met regelgebaseerde toegang, versiecontrole, etc. Maar dat wordt wel een heel complex stelsel. Kortom: beroepsgeheim, dossierplicht en bewaartermijnen zijn belangrijke redenen voor eigen dossiervoering en die regels zijn niet makkelijk te verwerken tot één dossier in één systeem.

Zeker als dat ene dossier ook alle zorgsectoren (denk aan huisartsenzorg, ziekenhuiszorg, langdurige zorg, wijkverpleging, jeugdzorg, etc.) zou moeten afdekken. In landen waar sprake is van gezamenlijke dossiervoering, bijvoorbeeld omdat de overheid de zorg levert, blijft die vaak beperkt tot medisch specialistische zorg. Want de verschillende zorgsectoren verschillen sterk in taal en in dossiervoering. Eenheid van taal tussen de sectoren is nog wel te bereiken. Daarvoor worden bijvoorbeeld de zorginformatiebouwstenen ontwikkeld. Een systeem voor dossiervoering voor alle vormen van zorg is veel complexer. De verschillende (vaak internationale) talen in de verschillende sectoren (zoals ICPC in de eerstelijn, OMAHA voor verpleegkundigen en SNOMED in de ziekenhuiszorg) plat slaan tot één taal in de dossiervoering, dat is nauwelijks te doen. Want daarvoor moet ook internationaal van alles gebeuren, en moeten zelfs opleidingen worden aangepast.

Gezamenlijke dossiervoering in één systeem heeft meer beperkingen. Het maakt kwetsbaar, bijvoorbeeld voor inbreuken op privacy en cyberaanvallen. In plaats van bescherming door redundantie ontstaan “single points of failure” die bij uitval grote delen van de zorgverlening zouden raken.

Ook maakt het innovatie minder vanzelfsprekend. Want die kan maar op één plek plaatsvinden. En is als gevolg daarvan vaak beperkt in scope en beperkt in variatie. Waar nu in elk ziekenhuis de eigen inrichting anders kan zijn en innovatie op veel plekken kan ontstaan vraagt één centraal systeem om regie. Regie die moet zorgen dat dat systeem overal hetzelfde blijft. Dat wijzigingsverzoeken nationaal worden besproken en beoordeeld. Dat levert niet vanzelf een wendbare situatie op en snelle toepassing van innovatie. Want innovatie voor een bepaald zorgproces moet dan eerst door alle zorgverleners in Nederland die bij dat proces betrokken zijn worden besproken en bepaald.

Tot slot, met de nodige zelfspot: komen tot één systeem vergt overheidsinterventie en een nationaal systeem. Wie zou mij vertrouwen als het gaat om het nemen van die besluiten en de innovatie daarna?

Tegelijkertijd: zonder een centraal systeem is het de uitdaging om te zorgen dat zorgverleners wel over de juiste informatie beschikken om hun werk te doen. Gegevensuitwisseling is daarvoor nodig (passend binnen de regels voor beroepsgeheim en privacy). Daarom is interoperabiliteit en standaardisatie van gegevensuitwisseling zo belangrijk.