Ron Roozendaal

Het was een grote bijeenkomst over de digitale overheid. Mijn groepje boog zich over burgerinitiatieven. Het voorbeeld dat op tafel kwam waren de buurt-whatsapp-groepen in Vlaardingen. Groepen waarin mensen uit een wijk elkaar op de hoogte houden van veiligheid in de buurt en van sociale initiatieven. Waar in de jaren 50 de sociale controle hoog was (ook door verzuiling) en die in de decennia daarna verminderde, brengen digitale initiatieven weer meer cohesie in de buurt. En het mooie: de overheid was er niet bij betrokken. De politie zorgde wel voor opvolging van signalen, maar bewoners begonnen en spraken elkaar zelf aan op dingen die niet konden. En de burgemeester? Die opende de borden in de wijken waarop staat dat er een buurts-whatsapp-groep is.

Het is tekenend voor de nieuwe digitale werkelijkheid dat het gesprek niet meer ging over hiërarchie, macht en regie door de overheid of door de eigen zuil. In netwerken is er immers geen opperbaas. Maar hoe werkt dat dan, sturen in de digitale samenleving?

Dat vraagt veranderend leiderschap. Er is niemand meer die de lijnen alleen kan uitzetten en met een duidelijk “fix it” acties in gang kan zetten. Er zijn meer mensen nodig voor het bereiken van doelen dan ooit. Soms kun je die nog samenbrengen in 1 ruimte om ze samen tot een oplossing te krijgen. Maar vaak is geen ruimte meer groot genoeg.

Nieuwe leiders staan op, met andere competenties. Verhalen vertellen, bijvoorbeeld, die mensen boeien en ze bewegen tot samenwerking. Ze willen de individuele problemen van de praktijk kennen en ervaren om te komen tot oplossingen die voor iedereen werken. Ze denken daarbij niet alleen maar in termen van regels en systemen, maar kijken vooral ook naar de bedoeling daarvan. De namen die in mij opkomen hebben een paar dingen gemeen. Ze hebben een missie, een visie hoe die te verwezenlijken en slagen er ook in een beweging te creëren om dat in stappen en met experimenten waar te maken.

Aan wie ik denk in de zorg? Aan mensen als de helaas veel te vroeg overleden Niels Schuddeboom bijvoorbeeld. Zie zijn Last lecture en je begrijpt waarom. Of Bas Bloem en Lucien Engelen. Allemaal mensen met een stevige inhoudelijke boodschap, oceanen van kennis en verhalen met een duidelijke bedoeling, missie en visie.

Maar ze hebben nog iets gemeen. Ze laten zien dat het bij het hebben van impact in de maatschappij van vandaag niet gaat om de lone nut met een mooi idee. Of er echt een beweging ontstaat hangt af van de first followers (interessant kort filmpje!) die de beweging starten. En dan zijn we weer terug bij het begin: deze nieuwe leiders gebruiken de mogelijkheden van de informatiemaatschappij (zoals sociale media) om op basis van verhalen een beweging in gang te zetten die niet meer te stoppen is.

Mensen die dat willen en kunnen de mogelijkheid geven om baas te zijn over hun eigen gezondheid (juist ook in tijden van ziekte) en professionals laten excelleren door beter informatievoorziening: dat is waar ik voor werk. Dus doen wij alles "patient included" en zoeken de praktijk op om te weten wat werkt, wat niet werkt en waar we samen kunnen werken aan betere informatievoorziening.

Dat "samen werken" is cruciaal. De zorg verbeteren kan namelijk niet van bovenaf. Zeker nu in de tijd van social media en de veranderende informatiemaatschappij. Verandering vraagt om grote groepen betrokkenen, professionals, patiënten en anderen, die samen werken aan verbetering en verandering. Om een beweging dus.

Dat is een vaag begrip, dat snap ik. Maar gelukkig zijn er voorbeelden, die ook mij inspireren en die laten zien hoe het kan. Ik noem er twee.

Op bijeenkomsten draag ik vaak mijn #pinksocks. De starter van de beweging, Nick Adkins beschrijft het doel zelf als:

"We’re a passionate group of people who have made a connection and declared we’re ready for something different in healthcare. We’re all about working together to activate solutions to help move us forward and out of the mess that healthcare has found itself in. The pinksocks tribe is a group of doers and makers. We’re creating and effecting change throughout each of our organizations and communities."

De beweging van Nick groeit, altijd wel kent iemand de roze sokken, en steeds vaker kom ik mensen tegen die ze ook hebben.

Ook de Walking gallery of healthcare is zo'n voorbeeld. Kunstenares Regina Holliday begon er mee. Steeds vaker kom ik patiënten tegen die hun eigen verhaal of oproep als kunst meedragen. Of zoals Regina zelf zegt:

"We are the Gallery that walks. We are the Patients that wear our stories on our backs. Soon we we shall to come to a city near you and and create gallery space in moments. We won’t pound a single nail into the walls to hold the art. Dozens of people will walk into a space wearing business jackets or doctor’s lab coats. That alone is not unusual. But these jackets will be works of art. Each one shall be painted with the story of a patient or an element of medical advocacy by me or another artist. These masterpieces will be worn on the backs of government employees, technology gurus, medical professionals, social media activists, CEO’s of companies and artists. It shall be a great meeting of the minds."

Ik geloof in de kracht van bewegingen die een gezamenlijk doel dichterbij brengen. Daarom, bijvoorbeeld, doen we iets spannends op 26 juni. VWS stelt het gebouw open voor iedereen uit de zorg die wil vertellen of ontmoeten over informatievoorziening in de zorg. Zonder agenda vooraf. We willen vooral de ontmoeting mogelijk maken en de beweging helpen. Er zijn al tientallen ontmoetingen en er komen al meer dan 200 mensen. Kom je ook en organiseer je mee?